Kwestionariusze do samodzielnego wypełniania - czy to dobry wybór?

Do tej pory omówiliśmy, w jaki sposób zadawać pytania i dobierać respondentów do naszych badań. Tym razem zajmiemy się kwestionariuszami do samodzielnego wypełniania.

Najczęstszą formą badań za pomocą tego typu kwestionariusza jest ankieta pocztowa. Niekiedy formularze rozdawane są również respondentom zgromadzonym w tym samym miejscu i czasie - na przykład uczniów czy studentów zebranych w sali lub pasażerów w pociągu.

Ankiety rozsyłane po domach mogą być odbierane osobiście przez ankieterów, może również zajść sytuacja odwrotna – po rozdaniu przez ankietera osoby badane zostaną poproszone o wypełnienie kwestionariuszy i ich odesłanie. Badania, w których ankieter bierze udział w rozdaniu i / lub odbiorze kwestionariuszy charakteryzują się większą zwrotnością. Jeżeli jednak decydujemy się na rozesłanie kwestionariuszy pocztą, musimy dołączyć do nich także list wyjaśniający i kopertę zwrotną ze znaczkiem.

Oczekując na zwrot kwestionariuszy badacz może rozpocząć odnotowywanie zmiennego poziomu zwrotów wśród respondentów.  Im dłużej potencjalny respondent zwleka z odpowiedzią, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że w ogóle odpowie. Pewnym rozwiązaniem jest wysyłanie listów przypominających, najlepiej wraz z nowym kwestionariuszem, na wypadek zagubienia wcześniej przesłanego. Najlepszy czas na wysłanie przypomnienia to około dwa-trzy tygodnie od wysłania poprzedniego kwestionariusza.

Należy mieć na uwadze, że stuprocentowy poziom zwrotów praktycznie nie istnieje. Jednak im jest on większy, tym prawdopodobieństwo znaczących obciążeń w próbie jest mniejsze (i na odwrót). Za wystarczającą jest uważana zwrotność na poziomie 50%.

Czym jest analiza wtórna?

Jednym ze sposobów prowadzenia obserwacji są badania sondażowe, które obejmują następujące etapy: 1) budowę kwestionariusza, 2) dobór próby, 3) zbieranie danych poprzez wywiady lub kwestionariusze przeznaczone do samodzielnego wypełniania. Przeprowadzenie badań od momentu sporządzenia kwestionariusza do ukończenia analizy pozyskanych danych może zająć kilka miesięcy a nawet rok. Można jednak przyspieszyć nasze badania, sięgając po tak zwaną analizę wtórną.

Analiza wtórna to taka forma badań, w której dane zebrane i przetworzone przez jednego badacza są archiwizowane, by mogły być ponownie przeanalizowane przez innego, w zupełnie odmiennym celu. Dlatego też tworzone są specjalne bazy danych (na przykład na stronach internetowych ośrodków przeprowadzających takie badania) zawierające zgromadzone dane, by można je później wykorzystywać do kolejnych analiz. Dostęp do niektórych baz danych (na przykład prowadzonych przez ośrodki amerykańskie) może się wiązać z płatną subskrypcją.

Zaletą wtórnej analizy jest z pewnością niższy koszt (nawet z uwzględnieniem ewentualnego płatnego dostępu do danych), a także szybkość ich przeprowadzenia. Minusem może być z kolei niepełne dopasowanie celów badawczych naszych poprzedników do naszych celów. Badacz musi więc rozstrzygnąć, na ile wcześniej zadane pytanie będzie stanowić pomiar zmiennej, którą sam chce analizować.

Szczypta statystyki: O motyla noga!

Bez względu na to czy przyznajecie się do przeklinania czy za wszelką cenę próbujecie wulgaryzmów unikać, to okazuje się, że w przestrzeni publicznej często styka się z nimi prawie 2/3 z nas. Dlaczego właściwie to robimy?

Według Marii Rotkiel, psychologa, funkcją niecenzuralnych słów jest rozładowanie napięcia. Czasami przeklinamy, by podkreślić coś ważnego. Jednak kiedy używamy wulgaryzmów zbyt często, także do wyrażania pozytywnych emocji, wypacza się ich pierwotna funkcja (Polskie przekleństwa: słowo na "k” ma aż 47 funkcji!, polskieradio.pl)

A dlaczego przekleństw używają Twoi znajomi lub współpracownicy? Zapytaj ich sam! Z ankietami Esplorado.pl będzie to szybki, łatwy i, co chyba w tym przypadku ważne, anonimowy sposób zbadania opinii.

CBOS w sondażu Wulgaryzmy w życiu codziennym donosi, że aż 79% z nas przeklina. Większość z nich (65%) deklaruje, że przeklina wyłącznie pod wpływem emocji. Pozostali odpowiadają, że niecenzuralne słowa służą im jako silniejszy środek wyrazu. Wulgaryzmów używamy w szkole, w pracy, jak i w relacjach prywatnych, chociaż w przypadku tych ostatnich – rzadziej (24% badanych przeklina w domu „czasami”). Co ciekawe, ilość używanych wulgaryzmów na przestrzeni ostatnich lat wzrosła. Zmniejszyła się grupa ludzi w ogóle nieprzeklinających, a wśród osób w przedziale wiekowym 25-34 więcej osób przeklina z innych powodów niż rozładowanie napięcia czy poradzenie sobie ze stresem. Wzrosło też ogólnie przyzwolenie na ten rodzaj wypowiedzi.

A kim jest osoba, która przeklina najczęściej? To młody mężczyzna, wykwalifikowany robotnik lub usługodawca. Nie jest to osoba zaangażowana religijnie. Bliżej jej również do poglądów lewicowych i centrowych. Wulgaryzmów używa najczęściej w sytuacjach towarzyskich.

Zastanawiasz się jakie wulgarne słowa są teraz na czasie, a jakie wyszły już z mody? A może są to określenia, które pozostają w obiegu niezmiennie od lat? Zajrzyj na Esplorado.pl i stwórz ankietę. Wyniki mogą Cię zaskoczyć!

Mocne i słabe strony badań sondażowych

Aby określić, czy sondaż będzie właściwą metodą badawczą dla naszych celów, musimy zestawić mocne i słabe strony tego typu badania. Sondaże są szczególnie przydatne przy opisywaniu cech większej populacji. Staranny dobór próby i konstrukcji kwestionariusza pozwala na formułowanie twierdzeń dotyczących mieszkańców danego miasta czy też osób wykonujących konkretny zawód.

Wśród niewątpliwych zalet sondaży, zwłaszcza tych przeprowadzanych przy użyciu kwestionariuszy do samodzielnego wypełnienia, jest możliwość stosowania dużych prób (liczących nawet kilka tysięcy). 

Sondaże są narzędziem elastycznym, pozwalają chociażby na sporządzenie definicji operacyjnej badanego przez nas zjawiska dopiero na podstawie uzyskanych od respondentów danych (to znaczy nie ustalamy „z góry” czym dla Polaków jest demokracja, ale usiłujemy wyjaśnić ten termin na podstawie danych z przeprowadzonych badań). 

Mocną stroną badań sondażowych jest również ich standaryzacja, pozwalająca na łatwiejsze opracowanie i porównywanie wyników. Konsekwencją standaryzacji i starannego formułowania pytań będzie też rzetelność przeprowadzonej obserwacji.

Do słabych stron badań sondażowych z pewnością należy częste oderwanie od kontekstu życia społecznego. Rzadko zdarza się, aby badacze sondażowi mieli wyczucie całościowej sytuacji życiowej, w której funkcjonują respondenci (w odróżnieniu od, na przykład, obserwacji uczestniczącej). 

Należy również mieć na uwadze, że przedmiot badań może nie nadawać się do pomiaru za pomocą kwestionariusza. Sam fakt badania może również mieć wpływ na udzielenie przez respondenta odpowiedzi. Przed badaniem może on nie zaprzątać sobie głowy myślą, czy minister powinien zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej, natomiast może sobie wyrobić opinię na ten temat w wyniku przeprowadzonego badania.

Szczypta statystyki: Jak Ty wyglądasz!

Według słownika języka polskiego wygląd to „zespół cech składających się na zewnętrzność czyjąś lub czegoś”. W tym rozumieniu za naszą atrakcyjność odpowiada bardzo wiele czynników. Trudno wymienić je wszystkie, ale na pewno nie możemy zapomnieć o sylwetce, ubiorze, makijażu czy fryzurze. I wcale nie chodzi o samą estetykę. Nasz wygląd to komunikat dla świata. To jak się nosimy, kolor włosów czy zamiłowanie do biżuterii – wiele o nas mówią, często ukazując cechy naszej osobowości (Nasz strój mówi wszystko, Adam Karpiński, wiadomosci24.pl).

Badając tak szeroki temat, warto wybrać sobie jego pewien aspekt i skupić się na konkretnym temacie. Jeśli zajrzycie na Esplorado.pl, nie będziecie mieli problemu ze stworzeniem ankiety i obliczeniem wyników (obliczają się prawie same!). A teraz pora na kilka słów o tym, co już zostało zbadane.

Mamy same dobre wiadomości. Na przestrzeni kilku lat zwiększył się odsetek ankietowanych deklarujących akceptację dla swojego wyglądu (76% Polaków). Co ciekawe, lepiej pod względem wyglądu oceniają siebie osoby o wyższym statusie materialnym. Jednak są i tacy, których własnych wygląd nie zadowala (22%).

Aż 90% Polaków przywiązuje wagę do swojego wyglądu. Nie wierzycie? Sprawdźcie to jeszcze raz za pomocą Esplorado.pl, chociażby wśród swoich bliskich i znajomych. Wyniki są tak wysokie prawdopodobnie dlatego, że nasz wygląd traktujemy jako narzędzie – 72 % z nas uważa, że dbanie o siebie ma znaczenie dla sukcesów osobistych i zawodowych. Nawet większe niż wysportowane ciało (Polak zadbany – troska o sylwetkę i własne ciało, cbos.pl).

Na tym tle interesujący wydaje się fakt, że około 1/3 respondentów deklarujących akceptację swojej aparycji chciałaby coś w niej zmienić. W grupie osób, które zadeklarowały chęć przeprowadzenia zmian w swoim wyglądzie, ponad połowa (57%) chciałaby zrzucić kilka kilogramów. O czym jeszcze marzymy? Chcielibyśmy mieć lepszą figurę, proporcje, lepszą kondycję włosów, skóry twarzy i zębów. Chętnie zmodyfikowalibyśmy sobie różne części ciała (np. biust, pośladki, brzuch). Jedynie 6 % respondentów marzy o zwiększeniu masy ciała (Jak Cię widzą, tak Cię piszą – Polacy o znaczeniu wyglądu w życiu, cbos.pl).

A jakich zmian pragną Twoi obecni lub potencjalni klienci? Łatwo to sprawdzisz z naszymi ankietami na Esplorado.pl.

Kilka uwag o respondentach

Kiedy prosimy respondentów o udzielenie informacji, musimy ciągle zadawać sobie pytanie, czy mogą oni uczynić to wiarygodnie. 

Gdybyśmy zapytali ich o to, ile wzrostu mieli w wieku trzech lat, jest rzeczą wątpliwą, by większość respondentów była w stanie odpowiedzieć na to pytanie w zadowalający nas sposób. Podobnie, gdybyśmy zapytali respondentów o to, jakimi właściwościami technicznymi powinny charakteryzować się tramwaje, które planuje zakupić miasto. W tym przypadku większości z respondentów zabrakłoby najpewniej odpowiedniej wiedzy technicznej, pozwalającej na satysfakcjonującą odpowiedź.

Problemy mogą pojawić się również w przypadku, kiedy respondenci niechętnie dzielić się będą swoimi opiniami. Takie sytuacje obserwuje się zwłaszcza w państwach totalitarnych. Jednak nie jest to regułą. Niechętnie mogą odpowiadać także osoby obawiające się, że ich poglądy należą do mniejszości, mogą zostać niezrozumiane lub wyśmiane. Rozwiązaniem w tej sytuacji może być zapewnienie pełnej anonimowości respondentowi. 

Krótko o proporcjonalnym doborze próby

Dobór proporcjonalny stosowany jest we wielu badaniach sondażowych prowadzonych na dużą skalę. Ma on znaczenie w przypadku, gdy losowane grupy (na przykład poszczególne dzielnice w mieście albo studenci różnych wydziałów) znacznie różnią się wielkością.

W odróżnieniu od prostego lub systematycznego losowania grup a następnie losowania elementów w ramach nich, w przypadku doboru proporcjonalnego każda grupa ma szansę znalezienia się w próbie proporcjonalnie do swojej wielkości. Tak więc dzielnica zamieszkała przez 20000 mieszkańców ma dwa razy większą szanse niż taka, w której mieszka 10000 osób. Tak samo wydziały, na których studiuje więcej studentów będą miały odpowiedni większą szansę na znalezienie się w próbie niż te, gdzie jest ich stosunkowo niewielu.

Należy pamiętać, że mówimy tu o proporcjonalnym prawdopodobieństwie wyboru danej grupy do próby, bowiem całkowite prawdopodobieństwo znalezienia się w próbie konkretnego mieszkańca czy studenta będzie takie samo w przypadku dużych i małych dzielnic, jak i licznych, bądź mniej licznych wydziałów.

Szczypta statystyki: Nie bawi mnie to

Chociaż często narzekamy, że ktoś nie śmieje się z naszych dowcipów, to okazuje się, że poczucie humoru posiada większość ludzi na świecie. Wielu badaczy łączy poczucie humoru z inteligencją i otwartością. Ludzie, którzy potrafią śmiać się z siebie i ze świata są bardziej otwarci, kreatywni, cieszą się lepszym zdrowiem – są bardziej dotlenieni (lepiej działa ich układ krążenia), odporniejsi na choroby i szkodliwe działanie hormonów stresu. 

Zastanawiasz się, co śmieszy Twoich podwładnych albo potencjalnych klientów? Przygotuj własną ankietę razem z Esplorado.pl. Wyniki mogą pomóc Ci w dotarciu do nabywców Twoich towarów lub usług, wspomogą zarządzanie pracownikami. A może znajdziesz inne pomysły na ich zastosowanie (Humor rozebrany na czynniki, Monika Janusz-Lorkowska, rp.pl)?

A jak wypadają Polacy na tle innych państw? Ciekawe badania na temat poczucia humoru, a konkretnie jego braku, przeprowadził portal badoo.com. Po przebadaniu 30 tysięcy osób w 15 krajach, badacze usytuowali Polaków na siódmym miejscu, zaraz po Francuzach. Pierwsze miejsce zajęli Niemcy, którzy kojarzeni są zdecydowanie częściej z racjonalnością i nastawieniem na efektywność (Kto zasłużył na tytuł "narodu z najmniejszym poczuciem humoru"?, polskieradio.pl).

Poczucie humoru bywa traktowane nawet jako cecha charakteru czy też zasób osobisty. Wydaje się, że również w rekrutacji badania ankietowe mogą znaleźć swoje zastosowanie. Na Esplorado.pl łatwo i szybko ułożysz zestaw pytań, który pozwoli Ci oddzielić spiętych dogmatyków od ludzi, którzy pozwalają sobie na odrobinę luzu, nawet w obliczu różnych przeciwności. Warto skorzystać z doświadczeń amerykańskich managerów, którzy prawie jednogłośnie (97%) zgadzają się, co do faktu, że humor jest niezastąpiony w relacjach biznesowych. Co więcej, aż 60% z nich uważa, że poczucie humoru przekłada się na osiągnięcia i efektywność ich pracowników.

Dlaczego nie żartujemy i nie śmiejemy się tak często? Aż 71 % ankietowanych przyznało, że na uśmiechanie się i śmiech nie ma... czasu. Tylko 13 % Polaków uważa, że w ich pracy jest wesoło, a 60% z nich nie widuje często żartujących lub uśmiechających się współpracowników. Nie tylko nie mamy czasu na śmiech, ale również obawiamy się reakcji naszego szefa (22 %), a 4 % z nas zwyczajnie nie ma na niego ochoty (Polacy w pracy nie żartują, workeexpress.pl).

Raz, dwa, trzy, odpowiesz ty, czyli czym są populacje i operaty losowania

Tym razem zajmiemy się sytuacją, kiedy to nie uda nam się osiągnąć idealnych warunków w terenie i będziemy musieli iść na kompromis z wyidealizowanymi założeniami teoretycznymi, jakie przyjęliśmy do naszych badań. Chodzi nam dokładnie o zbieżności lub niewspółmierności populacji i operatów losowania - a więc quasi-listą elementów, z których losujemy próbę. Taką listą może być na przykład książka telefoniczna dla jakiegoś miasta, ogólnopolska baza pracowników naukowych czy lista studentów na danym kierunku.

Próbę należy dobierać z danego operatu, a następnie formułować twierdzenia, które dotyczą populacji podobnej (ale nie identycznej!) do populacji określonej operatem. W idealnej sytuacji operatem losowania jest liczba elementów, tworzących daną populację. Jednak w praktyce zdarza się częściej sytuacja, w której to dostępne operaty losowania definiują badaną populację, a nie na odwrót. Po przeanalizowaniu i ocenie dostępnych dla naszych celów operatów decydujemy, które z nich przedstawiają najwłaściwszą populację.

Należy mieć na uwadze również niedoskonałość różnego rodzaju operatów. Przykładowo, w spisie członków danej spółdzielni mieszkaniowej nie będą widniały nazwiska osób, które zamieszkują na jej terenie, ale nie są zameldowane, przez co wylosowanie takiej osoby nie będzie możliwe. Wystąpią z kolei nazwiska, które nie zostały jeszcze z bazy usunięte, na przykład z powodu przeprowadzki. Dlatego też ważnym zadaniem badacza powinno być określenie zakresu braków w danym operacie i wyrównanie ich, jeżeli jest to tylko możliwe.

Jakie tematy i pytania są odpowiednie dla badań sondażowych?

Badania sondażowe mogą zostać wykorzystane do celów wyjaśniających, sondażowych i eksploracyjnych. Są one chyba najlepszą metodą dostępną dla badaczy, którzy chcą zbierać oryginalne dane w celu opisywania populacji zbyt dużej, by można ją było obserwować bezpośrednio. 

W wyniku starannego doboru losowego otrzymujemy grupę respondentów, co do których możemy zakładać, że ich cechy odzwierciedlają cechy szerszej populacji. Przy pomocy sondaży badać można chociażby postawy i poglądy danej populacji. Przykładem mogą tu być badania prowadzone przez takie ośrodki jak OBOP czy CBOS.

Badanie sondażowe zakłada użycie kwestionariusza, tzn. narzędzia, które zostało zaprojektowane do zbierania informacji. Zatrzymamy się teraz na chwilę na zawartych w nim pytaniach - w jaki sposób należy je konstruować i zadawać, aby osiągnąć założony cel.

Kwestionariusz może zawierać zarówno pytania jak i stwierdzenia - te drugie wykorzystuje się, aby sprawdzić, w jakim stopniu respondenci podzielają jakiś punkt widzenia lub postawę. Zadaje się wówczas respondentom pytanie, czy zgadzają się z danym stwierdzeniem, czy też nie. Można tutaj wykorzystać skalę Likerta – a więc swojego rodzaju stopnia intensyfikacji odpowiedzi, od „zdecydowanie się zgadzam” poprzez „zgadzam się”, „nie zgadzam się”, aż do „zdecydowanie się nie zgadzam”.

W jednym kwestionariuszu mogą być używane zarówno pytania jak i stwierdzenia - użycie obu form zwiększa elastyczność formułowania pytań.

Szczypta statystyki: Sprawdź czy masz szansę na wielką miłość

Jeśli czytacie naszego bloga, wiecie na pewno, że zwykle podejmujemy tutaj "poważne" tematy. Dzisiaj chcemy zaproponować Wam spojrzenie na badania ankietowe od nieco innej strony. Tym wpisem rozpoczynamy cykl artykułów, który zatytułowaliśmy "Szczypta statystyki". Zaprezentujemy w nich wyniki wielu ciekawych sondaży i spojrzymy na problemy podejmowane w badaniach ankietowych z przymrużeniem oka. Zaczynamy od tematu bliskiego nam wszystkim - miłości.

Miłość to temat dość skomplikowany. Wielka miłość, silne porywy serca są czymś, co zdarza się bardzo rzadko, a przynajmniej tak zwykliśmy sądzić. Jednak okazuje się, że wyniki badań są dla nas łaskawsze. Aż 57% Polaków było kiedyś zakochany "na zabój" (Cóż wiemy o miłości, CBOS). 

Bardzo trudno opisać czym właściwie jest ten rodzaj miłości, który nie pozwala nam spać, jeść, odrywa nas od rzeczywistości. Czy to mieszanka miłości przyjacielskiej, zmysłowej i duchowej? Czy wyjątkowo dobre „chemiczne dopasowanie”? Tego nie rozgryziemy, ale chętnie sprzedamy Wam kilka wskazówek, które mogą pomóc przewidzieć, czy macie szansę na tak mocne bicie serca.

Dobre wiadomości mamy dla mężczyzn w wieku od 25 do 34, zamieszkujących w mieście oraz posiadających wyższe wykształcenie. To właśnie oni mają największe szanse na ogromną strzałę amora. Plusem będzie również wysoka pensja, a minusem – niska samoocena. Interesuje Was, co jeszcze może być Waszym atutem na „rynku matrymonialnym”? Stwórzcie ankietę na Esplorado.pl i zapytajcie znajomych oraz ich znajomych, co jest dla nich ważne i przyciągające. 

A co poza tym warto wiedzieć? Aż 72 % badanych przyznaje się, że doświadczyło podobnego stanu przynajmniej raz w życiu. Z tego powodu, możemy wnioskować, że i kobiet szalona miłość nie ominie, chociaż, według badań podchodzą one do takich zakochań z większą rezerwą. 

Pytania mnożą się bez końca. Warto je jednak zadawać. Szukanie odpowiedzi na nie może wymagać czasu i wysiłku. Jednak z Esplorado.pl wszystko pójdzie gładko i sprawnie – od konstruowania ankiety do interpretacji wyników. Zapraszamy!

Wycena reklamy w czasie rzeczywistym - co daje potencjalnym reklamodawcom?

Dzisiaj proponujemy oderwanie się na chwilę od badań ankietowych i skupienie uwagi na kampaniach reklamowych w Internecie. Jeśli zajmujesz się marketingiem, z pewnością nie raz przechodziłeś przez żmudny proces zakupu powierzchni reklamowej. Poniżej kilka wskazówek, w jaki sposób można zoptymalizować tego typu działania.

Rozwój technologii zmienia reklamę. Dostęp do ogromnej ilości danych daje pole do popisu algorytmom a zarządzanie zakupem reklamy na poziomie pojedynczej odsłony pozwala wykorzystać wnioski z analizy w czasie rzeczywistym. Ten trend, nazywany w mediach programmatic lub RTB (to nie do końca to samo, o czym za chwilę) staje się dominującym elementem rozwoju reklamy internetowej, a w najbliższym czasie nie tylko internetowej. Czym jest programmatic i co daje?

Przede wszystkim uelastycznia proces zakupu reklamy. Oferuje  natychmiastowy dostęp do gigantycznej ilości powierzchni (prawie 100 mld potencjalnych odsłon dziennie) – zarówno na poziomie pojedynczej witryny, kategorii tematycznej czy nietargetowanego, masowego zasięgu. Pozwala oznaczać użytkowników i docierać do nich z reklamą na całej dostępnej powierzchni. To powoduje, że proces realizacji i optymalizacji kampanii staje się znacznie efektywniejszy. W tym kontekście pozostaje jeszcze jedna bariera nieefektywności – wycena powierzchni. Cenniki wydawców są, z konieczności, arbitralne, a stosowana polityka rabatowa całkowicie odrywa je od rzeczywistości. Poza tym ta sama odsłona reklamy może mieć różną wartość dla różnych reklamodawców, zależnie od tego jak potrafią zmonetyzować użytkownika i co o nim wiedzą. Odpowiedzią na te problemy jest RTB (Real Time Bidding), czyli wycena powierzchni reklamowej w czasie rzeczywistym, jako efekt aukcji. Każdy potencjalny reklamodawca deklaruje, ile jest dla niego warta odsłona. Ten, kto oferuje najwięcej – otrzymuje prawo do wyświetlenia reklamy. Nawet jeżeli RTB i programmatic to nie do końca to samo, przyjęło się stosować te dwa określenia zamiennie. Z punktu widzenia reklamodawcy najważniejsze benefity RTB/programmatic to przede wszystkim:

• elastyczne zarządzanie kampanią, w tym budżetem
• bieżąca optymalizacja kampanii, możliwość zmiany dowolnego parametru (miejsce, czas emisji, formaty, capping itd.) w dowolnym czasie
• retargeting - ponowne dotarcie do użytkowników, którzy odwiedzili stronę (na przykład nie dokończyli procesu zakupowego)
• możliwość wykorzystania danych o użytkowniku, bez względu na stronę www - czyli wiedząc, że użytkownik należy do wartościowego segmentu, można pokazać mu reklamę na dowolnym serwisie, który odwiedza.

Programmatic najszybciej rozwija się w tradycyjnej reklamie display. Oferuje najwięcej powierzchni reklamowej, danych o użytkownikach oraz narządzi. Najważniejszym trendem w tym obszarze jest obecnie reklama rich media. Zastosowanie interaktywnych, angażujących kreacji znacznie zwiększa skuteczność kampanii. Kolejne obszary, w których w najbliższym czasie automatyzacja będzie zastępowała tradycyjne modele zakupu reklamy to video oraz mobile (smartfony i tablety). W obydwu przypadkach barierą jest dostępność powierzchni reklamowej oraz budżety przeznaczane na dany kanał reklamowy, ale patrząc z perspektywy - jest to tylko kwestia czasu. Znacznie większym wyzwaniem jest zastosowanie narządzi programmatic do innych mediów (TV, radio), ale prawdopodobnie w ciągu najbliższych lat będziemy świadkami daleko idących zmian również w tych, zdawałoby się bardzo tradycyjnych, mediach.

Wpis pochodzi z bloga programmatic.pl.

Dobór próby - systematyczny czy warstwowy?

Podstawową metodą wykorzystywaną w badaniach społecznych jest prosty dobór losowy. Po właściwym ustaleniu operatu losowania badacz numeruje kolejno wszystkie numery listy (nie pomija przy tym żadnych numerów). Następnie, aby dobrać konkretne elementy do próby, wykorzystywane są tablice losowe. Próby losowe mogą także być dobierane przez komputer - odpowiedni program sam numeruje elementy operatu losowania, generuje serię liczb losowych a na końcu podaje listę wybranych elementów.

Częściej stosowaną metodą jest dobór systematyczny. Do próby dobierany jest systematycznie co k-ty element listy. Jeżeli ma ona 10000 elementów a nam potrzebna jest próba wielkości 1000, wybralibyśmy do próby co dziesiąty element. Aby uniknąć ewentualnych obciążeń, pierwszy element powinien być wylosowany - w naszym wypadku wybrana zostałaby liczba od 1 do 10. Do listy byłby włączony element o tym numerze plus co dziesiąty element po nim.

Warto wspomnieć jeszcze o doborze warstwowym - nie jest on alternatywą dla wyżej wymienionych metod, ale daje on możliwość modyfikacji ich użycia. Warstwowanie pozwala na zwiększenie reprezentatywności poprzez obniżenie możliwego błędu z próby. Badacz musi zagwarantować, by w próbie znalazła się odpowiednia ilość elementów wylosowanych z homogenicznych podzbiorów populacji, zamiast opierać się na losowaniu próby z całej populacji. Przykładowo w celu otrzymania próby warstwowej studentów danej uczelni trzeba najpierw uporządkować tę populację według kierunków i lat studiów a następnie wylosować odpowiednią ilość studentów w każdej z tych warstw. W próbie warstwowej ze względu na rok studiów czy kierunek błąd z próby dla tych zmiennych będzie zmniejszony do zera, w odróżnieniu do próby niewarstwowej, gdzie wspomniane parametry będą podlegać takiemu samemu błędowi z próby, jak pozostałe zmienne.

Pytania otwarte i zamknięte - czym się różnią?

Badacz w swoich ankietach może stosować dwa rodzaje pytań: otwarte oraz zamknięte. W przypadku pytań otwartych prosi się respondenta o sformułowanie własnej odpowiedzi. Można go zapytać na przykład: „Co sądzi Pan(i) o sytuacji w polskim górnictwie?” i zostawić miejsce na wpisanie odpowiedzi, lub też poprosić o ustną odpowiedź na pytanie zadane przez ankietera. Problemy może przysparzać konieczność interpretacji odpowiedzi przez badacza a także możliwość udzielenia przez osoby ankietowane odpowiedzi nieadekwatnych w stosunku do intencji badacza.

Z kolei w przypadku pytań zamkniętych prosi się respondenta o wybranie odpowiedzi z listy, którą przedstawia badacz. Zaletą tego typu pytań jest większa jednolitość udzielonych odpowiedzi, dzięki czemu są one łatwiejsze w opracowaniu i porównywaniu. Wadą z kolei jest możliwość nieuwzględnienia niektórych potencjalnych odpowiedzi, jakie mogą pojawić się w wyniku badania. Przykładowo, pytając o pierwszy samochód, jaki nabyli nasi respondenci, nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich istniejących na świecie marek, a może się przecież zdarzyć, że któraś z osób zaczynała jeździć za kierownicą moskwicza czy wołgi. Wyjściem z takiej sytuacji może być umieszczenie odpowiedzi „Inne (Jakie?) .....”.

Zastosowane odpowiedzi powinny być również wzajemnie rozłączne i umożliwiać wybór tylko jednej z nich. Ewentualnie można się posłużyć instrukcją z prośbą do respondenta o wskazanie jednej, najlepszej według niego odpowiedzi.

Kolejną kwestią, o której należy pamiętać przy konstruowaniu pytań jest unikanie przeczeń. Pojawienie się przeczenia w pytaniu może doprowadzić do błędnych interpretacji. Przykładowo, odpowiadając czy zgadzają się ze stwierdzeniem „Władimir Putin nie powinien ponownie kandydować na prezydenta Rosji” przeczenie może zostać przeoczone a udzielona odpowiedź będzie niezgodna z intencją respondenta.

Należy unikać zadawania długich i skomplikowanych pytań. Często respondenci nie mają ochoty, by wczytywać się w tak rozbudowane pytania i starać się je zrozumieć. Osoby badane muszą przeczytać pytanie szybko, bez trudności je zinterpretować, a następnie wybrać lub sformułować odpowiedź.

Wywoływanie do tablicy - o nielosowym doborze próby

W sytuacji, kiedy dobór losowy jest niewłaściwy lub też w ogóle niemożliwy, badanie wymaga zastosowania doboru nieprobabilistycznego. Poniżej przedstawiamy kilka sposobów przeprowadzenia takiej próby.

Po pierwsze, jest to dobór oparty na dostępności badanych. Przykładem może tu być dobór próby przez zatrzymywanie ludzi na ulicy. Metoda ta nie dopuszcza żadnej kontroli nad reprezentatywnością próby. Cieszy się ona dużą popularnością ze względu na łatwość przeprowadzenia i niskie koszty. Może ona być przeprowadzona dla pilotażu kwestionariusza, ale nie powinno się jej stosować do badań grupy jako całości - metoda nie uwzględnia bowiem jej wewnętrznego zróżnicowania.

Drugim sposobem jest dobór celowy lub arbitralny. Polega on na doborze próby na podstawie własnej wiedzy o badanej populacji, a także o celach badań. Przykładem może tu być badanie porównawcze studentów lewicowych i prawicowych, dokonane poprzez dobór próby członków odpowiednich ugrupowań. Tak skonstruowana próba nie pozwoli na pełny opis ani lewicowych ani prawicowych studentów jako całości, może jedna być wystarczająca dla ogólnych celów porównawczych. 

Kolejnym sposobem jest metoda kuli śnieżnej. Procedura ta ma zastosowanie w przypadku, gdy trudno jest odnaleźć członka jakiejś specyficznej populacji, takiej jak nielegalni imigranci czy uchodźcy. W metodzie kuli śnieżnej badacz zbiera dane o kilku członkach danej grupy, których da się odszukać, a następnie prosi je o dostarczenie informacji, pozwalających na przebadanie innych członków, których znają. Reprezentatywność próby wyłonionej tą metodą również nie jest zadowalająca, jest więc ona używana głównie do celów eksploracyjnych.

Ostatnim przedstawionym przez nas sposobem jest dobór kwotowy. Punktem wyjścia jest tu tabela lub macierz opisująca istotne dla badania cechy populacji. Aby dobrać ogólnokrajową próbę kwotową badaczowi może być potrzebna wiedza na przykład o tym, jaki odsetek ludności kraju stanowią ludzie o takich cechach jak: mieszkańcy wsi, zamieszkujący zachodnią część kraju, powyżej 50 lat, zajmujący się rolnictwem itd. Kiedy stworzymy już tabelę zawierającą powyższe kryteria, należy zebrać dane od osób posiadających wspomniane cechy. Potem wszystkim osobom należy przypisać wagę odpowiednią do ich udziału w całej populacji. Mimo, że próba kwotowa przypomina dobór losowy, to jednak jest ona związana z kilkoma problemami. Odchylenia od reprezentatywności mogą wynikać na przykład z faktu, że osoba ankietująca będzie unikać ankietowania, na przykład, osób mieszkających na wsiach pozbawionych publicznego transportu, pomimo tego, że będą one odpowiadać założonym w tabeli kryteriom.

W badaniach społecznych pojęcie respondentów odnosi się do osób, które dostarczają informacji o sobie, umożliwiając jednocześnie badaczowi stworzenie złożonego obrazu grupy, którą respondenci reprezentują. Informator z kolei jest członkiem grupy, który może wypowiedzieć się bezpośrednio o niej. Ważny jest więc dobór informatorów, którzy byliby w jakiś sposób typowi dla badanej grupy – na przykład przeprowadzenie wywiadu wyłącznie ze studentami lub też wyłącznie z kadrą naukową nie pozwoliłaby na przedstawienie całościowego oglądu społeczności akademickiej.

Pytania filtrujące, czyli jak zwiększyć jakość uzyskiwanych odpowiedzi

Czy zdarzyło Ci się wypełniać ankietę składającą się z kilkunastu pytań, na które nie mogłeś udzielić odpowiedzi? Nie dlatego, że nie chciałeś, po prostu w żaden sposób Cię nie dotyczyły. Pytano Cię o ocenę poziomu opieki medycznej w szpitalu, ale w kwestionariuszu nie uwzględniono, że masz końskie zdrowie i nigdy w szpitalu nie leżałeś. Badano Twój gusty filmowy, ale nie zapytano, czy interesujesz się kinem. Co robiłeś w takiej sytuacji? Udzielałeś przypadkowych odpowiedzi, bo nie chciałeś oddawać pustego kwestionariusza? A teraz pomyśl, co jeśli 1/3 badanej próby postąpiła w taki sam sposób? Przecież wyniki badania są w takim przypadku bezużyteczne. Jak rozwiązać ten problem?

Aby uniknąć tego typu sytuacji, należy podjąć działania zapobiegawcze już na etapie tworzenia kwestionariusza ankiety i zaprojektować tzw. pytania filtrujące. Tym mianem określa się część sterującą pytań rozgałęzionych. Pytania tego typu stawiane są wówczas, gdy następne pytanie lub ich cały blok może konkretnego respondenta nie dotyczyć. Odpowiedź na tego typu pytanie daje możliwość jego pominięcia.

Pytania tego typu stawiane są wówczas, gdy, na przykład, badacz chce poznać opinię badanego na dany temat a nie wie, czy problem go dotyczy. Pytania filtrujące często są pytaniami rozstrzygnięcia, zaczynającymi się od partykuły "czy", po której następuje pewne zdanie oznajmujące. Pytania te przewidują możliwość tylko dwóch odpowiedzi właściwych: "tak" lub "nie" i zawsze są pytaniami zamkniętymi.

Poniżej przedstawiono przykładową ankietę, obrazującą zastosowanie pytań filtrujących w praktyce. Aby łatwiej było Ci odnaleźć się w kwestionariuszu, pytania te oznaczono na kolorowo i pogrubiono.

Zadowolenie z opieki medycznej w szpitalu

1. Czy była Pani/Pan kiedyś pacjentem szpitala?

a. tak

b. nie

Jeśli respondent na to pytanie udzieli odpowiedzi "b", automatycznie kończy wypełnianie ankiety. W przypadku zaznaczenia odpowiedzi "a" przechodzi do pytania 2.

2. Jakiego rodzaju był to szpital?

a. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NPZOZ)

b. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NPZOZ)

3. Na jakim oddziale przebywała Pani/Pan jako pacjent podczas ostatniego pobytu?

…………………………………………………..

4. Jak często podczas pobytu w szpitalu pielęgniarki traktowały Panią/Pana z szacunkiem i uwagą?

a. nigdy

b. bardzo rzadko

c. rzadko

d. często

e. bardzo często

f. zawsze

 ***

13. Jak ocenia Pani/Pan jakość posiłków serwowanych w szpitalu?

a. bardzo złe

b. złe

c. trudno powiedzieć

d. dobre

e. bardzo dobre

14. Czy w trakcie pobytu w szpitalu potrzebowała Pani/Pan pomocy personelu medycznego w kąpieli lub załatwieniu spraw fizjologicznych?

a. tak

b. nie

W przypadku udzielenia odpowiedzi "b" respondent pomija pytanie 15 i przechodzi od razu do pytania 16.

15. Jak często ta pomoc była udzielana?

a. nigdy

b. bardzo rzadko

c. rzadko

d. często

e. bardzo często

f. zawsze

16. Czy podczas pobytu w szpitalu odczuwała Pani/Pan ból?

a. tak

b. nie

W przypadku udzielenia odpowiedzi "b" respondent pomija pytanie 17 oraz 18 i przechodzi od razu do pytania 19.

17. Czy podczas odczuwania bólu prosiła Pani/Pan o pomoc personelu medycznego?

a. tak

b. nie

W przypadku udzielenia odpowiedzi "b" respondent pomija pytanie 18 i przechodzi od razu do pytania 19.

18. Jak często personel medyczny spełniał t Pani/Pana prośby?

a. nigdy

b. bardzo rzadko

c. rzadko

d. często

e. bardzo często

f. zawsze

19. Czy podczas pobytu w szpitalu otrzymywała Pani/Pan lekarstwa?

a. tak

b. nie

W przypadku udzielenia odpowiedzi "b" respondent pomija pytanie 20 i przechodzi od razu do pytania 21.

20. Jak często przed przyjęciem lekarstw pielęgniarki i lekarze informowali Panią/Pana, w jakim celu podają określone leki?

a. nigdy

b. bardzo rzadko

c. rzadko

d. często

e. bardzo często

f. zawsze

***

Wejdź w świat badań opinii

Masz już pewną wiedzę teoretyczną w zakresie przygotowania badań ankietowych, możesz zatem zacząć myśleć, jak przekuć ją w praktykę. W stworzeniu pierwszego badania opinii pomoże Ci Esplorado.pl. Chcielibyśmy poświęcić w dzisiejszym poście chwilę, aby przekazać Ci kilka informacji na temat naszego portalu.

Czym jest Esplorado.pl?

Nasz serwis to kompleksowe narzędzie online do badania opinii, które pozwala w łatwy sposób przygotować i przeprowadzić badanie ankietowe, a następnie dokonać trafnej analizy otrzymanych wyników. Projekt realizowany jest przez firmę 4U Sp. z o.o. zlokalizowaną w Toruniu w ramach dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Jak to działa?

Esplorado.pl jest doskonałym rozwiązaniem dla wszystkich, którzy pragną przeprowadzić profesjonalne badanie opinii na dowolnie wybrany temat. Aby uzyskać dostęp do narzędzia wystarczy zarejestrować się na stronie www.esplorado.pl. Poczatkujący badacze mogą korzystać z aplikacji bezpłatnie. Dla tych, którzy chcieliby prowadzić badania na szerszą skalę przygotowaliśmy trzy plany abonamentowe w atrakcyjnych cenach. 

Stworzenie własnego kwestionariusza ankietowego zajmuje zaledwie kilkanaście minut. Dzięki zastosowaniu techniki drag and drop można w prosty sposób dodawać pytania i zmieniać ich kolejność. Ponadto użytkownik ma do wyboru kilkanaście różnych tematów wizualnych, w tym szablony white-label bez oznaczeń portalu. Do kwestionariusza może dodawać własne zdjęcia i filmy. Dodatkową pomocą dla tych, którzy nie mają doświadczenia w prowadzeniu badań marketingowych jest dostęp do wzorów ankiet eksperckich.

Gotową ankietę można opublikować za pośrednictwem portalu www.esplorado.pl, przesłać za pośrednictwem maila, udostępnić na Facebooku i Twitterze, a także umieścić na swojej stronie www. Silnym atutem portalu jest panel respondentów – zarejestrowani na Esplorado użytkownicy reprezentują niemal wszystkie grupy demograficzne, dzięki czemu możliwe jest rzetelne odzwierciedlenie opinii badanej populacji. 

Kto może korzystać z Esplorado.pl?

Nasza aplikacja to idealne narzędzie dla właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw, specjalistów ds. marketingu i badań rynku, agencji kreatywnych i PR-owych, inwestorów, reklamodawców, naukowców, studentów, placówek i instytucji badawczych, a także polityków oraz pracowników samorządowych.

Co nas wyróżnia?

• Korzystanie z Esplorado nie wymaga doświadczenia w prowadzeniu badań marketingowych. Proces tworzenia ankiety został wyjaśniony na stronie. Ponadto w razie pytań liczyć można na wsparcie mailowe z naszej strony. 
• Kreator kwestionariusza ankietowego umożliwia zdefiniowanie różnych reguł weryfikacji poprawności udzielanych przez respondentów odpowiedzi, dzięki czemu maleje ryzyko zebrania błędnych lub niepełnych danych. 
• Użytkownik może dowolnie kształtować scenariusz przebiegu badania stosując m.in. pytania filtrujące.
• Kampanie badań ankietowych przeprowadzane są poprzez stronę serwisu, można je również udostępnić za pośrednictwem wiadomości e-mail, konta na Twitterze czy na Facebooku. 
• Dzięki szczegółowym danym na temat zarejestrowanych respondentów badana próba może być dobrana ściśle według oczekiwań klienta.
• Przebieg badania można obserwować w czasie rzeczywistym, a po jego zakończeniu dane prezentowane są w postaci prostych tabel krzyżowych, co ułatwia analizę i raportowanie.
• Aby zmotywować respondentów do udziału w ankietach można za pośrednictwem aplikacji organizować konkursy z nagrodami.

Szczegółowe informacje na temat serwisu można znaleźć na www.esplorado.pl. 

Pytania otwarte - jak radzić sobie z ryzykiem braku odpowiedzi?

Pytania. To podstawa każdego kwestionariusza ankietowego. Mogą być zamknięte, otwarte, metryczkowe, filtrujące, rangujące, matrycowe czy tabelaryczne, tendencyjne, projekcyjne, wreszcie, interesujące i nużące. To temat rzeka - opisanie wszystkich najczęściej stosowanych w badaniach sondażowych typów pytań zajmie nam kilka, jeśli nie kilkanaście postów. Aby nie zarzucać Cię nadmiarem informacji i nie zniechęcić do zgłębiania wiedzy z zakresu metodologii badań społecznych zastosujemy technikę małych kroczków. Po kolei omówimy każdy typ pytania, zaczynając od tego, który sprawia badaczom nie lada problemy, mianowicie od pytania otwartego.

Pytanie otwarte to rodzaj pytania ankietowego, na które respondent może udzielić swobodnej odpowiedzi, samodzielnie wpisując ją do kwestionariusza. Jego przeciwieństwem jest pytanie zamknięte, w którym ankieter ogranicza liczbę i treść możliwych odpowiedzi. 

W badaniach sondażowych tego typu pytań używa się rzadko, głównie ze względu na koszty kodowania, w przypadku analizy ilościowej pytania otwarte wymagają bowiem kategoryzacji i każdorazowego ręcznego przyporządkowania odpowiedzi respondenta do określonej kategorii.

Pytań otwartych używa się zwłaszcza wtedy, gdy autorowi badania zależy na analizie całego spektrum postaw i opinii lub gdy pytanie dotyczy słabo rozpoznanego zjawiska, dla którego nie sposób z góry określić zamkniętego zbioru odpowiedzi.

Podstawową zaletą pytań otwartych jest fakt, iż nie zawężają one spektrum odpowiedzi udzielanych przez respondentów do kilku pozycji. Pamiętaj, że bardzo trudno jest wejść w skórę przedstawicieli badanej populacji i przewidzieć, w jaki sposób będą odnosić się do danej kwestii. A co, jeśli badacz układając pytanie zamknięte nie przewidzi jakiegoś bardzo istotnego czynnika, przez co zostaną zniekształcone wyniki badania? Pytania otwarte rozwiązują ten problem, udzielane odpowiedzi obejmują bowiem cały zakres poglądów i odczuć respondentów. Ponadto dają możliwość sprawdzenia wiedzy respondenta na dany temat, co przydaje się zwłaszcza, jeśli interesuje nas stopień znajomości danego zagadnienia w badanej populacji (przykładem mogą być okolicznościowe sondaże z cyklu "Co Polacy wiedzą na temat ważnych wydarzeń z historii kraju?").

Największą wadą pytań otwartych jest to, że w kwestionariuszach ankietowych zostają one bardzo często pomijane. Wielu respondentom nie chce się samodzielnie wymyślać i wpisywać odpowiedzi, zwłaszcza, jeśli pytający prosi o dłuższą, kilkuzdaniową wypowiedź, a pytań otwartych pojawia się w ankiecie naprawdę dużo. W rezultacie badany zaczyna odczuwać zniechęcenie i znużenie, a czas wypełniania kwestionariusza znacznie się wydłuża. Należy zatem pamiętać, aby ten typ pytania stosować z umiarem, tylko wtedy, kiedy jest to rzeczywiście konieczne.

Dosyć istotnym mankamentem jest także możliwość nieprawidłowej interpretacji pytania i podania przez respondenta nie takiej odpowiedzi, jakiej się spodziewaliśmy. Pozyskane dane są wówczas bezużyteczne. Warto zatem poświęcić więcej czasu na dokładnie przemyślenie treści pytania i dołączonych do niego instrukcji. 

Kompromisem między pytaniami otwartym i zamkniętym jest tzw. pytanie półotwarte. Zawiera ono z góry ustalone gotowe odpowiedzi (jak pytanie zamknięte), dając równocześnie możliwość swobodnej wypowiedzi (jak w pytaniu otwartym). Pytanie półotwarte wprowadza się najczęściej do kwestionariusza dodając opcję "inne (jakie?)" do kafeterii odpowiedzi.

Czy warto zdać się na los?

Zapomniał wół jak cielęciem był... To przysłowie jest dobrze odzwierciedla grzech, popełniany przez wielu badaczy. Tworząc ankietę większość z nich z zadziwiającym wręcz optymizmem zakłada, że respondent grzecznie odpowie na wszystkie pytania długiego jak egipskie zwoje papirusowe kwestionariusza, udzielając wyczerpujących i przemyślanych odpowiedzi. Niestety, bardzo rzadko trafia się na tak skrupulatnego i cierpliwego ankietowanego. Za to często zdarzają się badani, którzy chcąc jak najszybciej wypełnić kwestionariusz nie czytają pytań i zaznaczają pierwsze lepsze odpowiedzi albo wymyślają swój "system".

Na pewno chociaż raz w życiu wypełniać test, do którego się nie przygotowałeś. Co wtedy zrobiłeś? Przypomnij sobie... Może postanowiłeś udzielać zawsze odpowiedzi "B" licząc, że uda Ci się zdobyć w ten sposób liczbę punktów potrzebną do zaliczenia sprawdzianu? A może w każdym kolejnym pytaniu zaznaczałeś pierwszą odpowiedź od góry? Rysowałeś zmyślne wzory na arkuszu odpowiedzi? Odhaczałeś kolejno A, B, C, A, B, C, A, B, C... 

Gwarantujemy Ci, że nie raz trafisz na respondentów, którzy dokładnie w taki sam sposób będą wypełniać Twoją ankietę. Niestety, tego typu praktyki mogą negatywnie wpłynąć na poprawność otrzymywanych przez Ciebie danych. Jeśli wielu respondentów znużonych odpowiadaniem na pytania zacznie wybierać ciągle odpowiedź A,  otrzymane wyniki będą w znaczący sposób zniekształcone. Jak się przed tym obronić? Odpowiedzią jest randomizacja, czyli "ulosowienie" układu odpowiedzi pod pytaniem zamkniętym.

Tez zabieg sprawi, że stworzona przez Ciebie kafeteria będzie przybierała inny układ dla różnych respondentów, to z kolei pozwoli uniknąć systematycznych zniekształceń danych związanych z efektem porządku odpowiedzi. 

Randomizację odpowiedzi możesz zastosować w pytaniach zamkniętych jednokrotnego i wielokrotnego wyboru, pod warunkiem, że nie wykorzystują one skalowania (w takim wypadku należy zachować kolejność odpowiedzi właściwą dla wybranej skali). 

W przypadku kwestionariuszy tworzonych przy pomocy Esplorado.pl można randomizować także pytania, a nawet strony ankiety. Ryzyko błędu wynikającego z udzielania przez respondentów losowych odpowiedzi znacznie maleje, dzięki czemu możesz być spokojny, o  poprawność otrzymanych wyników.

Dostrzec problem w odpowiedniej skali

Kojarzy nam się z mapą, zadaniami matematycznymi i punktowaniem od 1 do 10. Skala. Każdy początkujący badacz powinien zapoznać się z jej podstawowymi rodzajami i nauczyć się prawidłowo konstruować pytania skalowane. Dzięki zastosowaniu skali możliwa jest ocena intensywności cechy badanego zjawiska. W dzisiejszym artykule omówimy kilka podstawowych typów skali, stosowanych często w badaniach ankietowych.

Skala dystansu społecznego Bogardusa

Czy zgodziłbyś się, aby Romowie mieszkali w twoim kraju?

Czy zgodziłbyś się, aby Romowie mieszkali w twojej miejscowości?

Czy zgodziłbyś się, aby Romowie mieszkali w twojej dzielnicy?

Czy zgodziłbyś się, aby Romowie byli twoimi sąsiadami?

Czy zgodziłbyś się, aby twoje dziecko poślubiło Roma?

Jak to działa? Skala ta została stworzona przez amerykańskiego socjologa Emory'ego Bogardusa do pomiaru w jakim stopniu ludzie są skłonni do utrzymywania – zróżnicowanych co do stopnia bliskości – stosunków społecznych z innymi grupami społecznymi. Składa się z kilku pytań wskazujących różny stopień intensywności określonej zmiennej. Im wcześniej respondent udzieli odpowiedzi negatywnej, tym w większym stopniu można mówić o istniejącym uprzedzeniu i dystansie społecznym. 

Co ważne, skala ta opiera się na założeniu, iż osoba, która akceptuje pewien stopień integracji, będzie też potencjalnie skłonna zaakceptować wszystkie możliwości poprzedzające go na liście, czyli i mniejszej intensywności. Zatem jeżeli zgadzasz się, aby Romowie mieszkali w Twojej miejscowości, akceptujesz też, iż mieszkają w Twoim kraju. 

Skala Likerta

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, iż badania rynku są kluczowym elementem w procesie tworzenia strategii marketingowej?

a. zdecydowanie nie zgadzam się,

b. raczej się nie zgadzam,

c. nie mam zdania,

d. raczej się zgadzam,

e. zdecydowanie się zgadzam

Jak to działa? Współcześnie skalą Likerta nazywa się jest określony format odpowiedzi w pytaniu zamkniętym, opracowany w 1932 roku przez amerykańskiego badacza społecznego Rensisa Likerta. Jest to obecnie najbardziej popularny układ odpowiedzi w pytaniach kwestionariuszowych, który pozwala uzyskać informację dotyczącą stopnia akceptacji respondenta dla danego elementu badanej rzeczywistości. 

Ankietowanemu przedstawiana zostaje lista twierdzeń dotyczących ocenianego produktu, usługi lub innego zjawiska, a jego odpowiedzi mierzone są na dwubiegunowej, zazwyczaj pięciopunktowej skali. Poszczególnym odpowiedziom mogą być przypisywane wartości numeryczne od 1 do 5.

Pierwotnie pod terminem "skala Likerta" kryło się co innego. Zamysł amerykańskiego badacza był nieco bardziej skomplikowany. Szerzej pisze o tym Earl Babbie w książce Badania społeczne w praktyce. Jeśli jesteś zainteresowany, zachęcamy Cię do lektury. 

Skala Guttmana

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do otrzymania obywatelstwa polskiego i wszystkich praw 

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do karty stałego pobytu

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do kupna ziemi lub nieruchomości

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do założenia własnej firmy

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do pozwolenia na pracę najemną

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do pozwolenia na naukę

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do przedłużenia wizy pobytowej.

Jak to działa? Twórcą skali jest izraelski socjolog amerykańskiego pochodzenia Louis Guttman. Składa się ona z szeregu hierarchicznie uporządkowanych pytań, dotyczących tego samego zagadnienia i jest wykorzystywana do badania postaw wobec zjawisk budzących kontrowersje społeczne. 

W przypadku skali Guttmana dobieramy i szeregujemy pytania w taki sposób, aby kolejno coraz mocniej wpływały na badaną cechę. Zakładamy przy tym, że jeśli respondent odpowiedział twierdząco na pytanie wysoko położone na skali, to powinien także odpowiedzieć twierdząco na poprzedzające je pytania. Generalnie im wcześniej respondent zaczyna odpowiadać twierdząco na jakieś stwierdzenie, tym większa jest jego akceptacja ocenianych postaw, zachowań i zjawisk.

Tekst powstał w oparciu o "Biblię" wszystkich badaczy opinii - Badania społeczne w praktyce Earla Babbiego. Wykorzystania różnego typu skal w badaniach ankietowych to niezwykle szeroki problem, zajmiemy się nim zatem raz jeszcze w jednym z kolejnym postów. 

Co wpisać do metry(cz)ki?

Jakie dane możemy znaleźć w metryce chrztu? Imię i nazwisko, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia oraz informacje na temat przyjętych sakramentów... Ten dokument o katolikach mówi więcej, niż dowód osobisty czy paszport. Zawiera bowiem szereg danych, dzięki którym można zaliczyć ich do poszczególnych kategorii demograficznych. Dzisiaj mowa będzie o nieco innej metryce, a właściwie metryczce, bez której nie obejdzie się żaden kwestionariusz ankietowy z prawdziwego zdarzenia.

Metryczka zwykle występuje albo na końcu (częściej) albo na początku (rzadziej) kwestionariusza ankietowego. Składają się na nią pytania o dane społeczno-demograficzne respondenta, uzależnione od badanych zmiennych i treści pytań ankietowych. Dzięki metryczce możliwe jest zebranie informacji dotyczących wartości zmiennych niezależnych, o których mowa była w poprzednim poście.

O co najczęściej pyta się w metryczce? Podstawowe zmienne to płeć, wiek, miejsce zamieszkania, często również zawód oraz wykształcenie, poziom dochodu na członka rodziny, itp. Co ważne, respondent nigdy nie podaje samodzielnie dokładnych danych - byłoby to niepraktyczne, należałoby bowiem później ręcznie dzielić ankietowanych na kategorie zgodnie z niejasnymi kryteriami. Pytania metryczkowe to zazwyczaj pytania zamknięte, w których dokonuje się wyboru jednej z podanych odpowiedzi. 

Poniżej zamieszczony został przykład metryczki. Uwzględniono w niej wszystkie możliwe kategorie zmiennych, które mogą zostać wykorzystane przy tworzeniu kwestionariusza ankiety za pomocą Esplorado.pl. 

Imię i nazwisko, podobnie jak adres mailowy i dokładne dane teleadresowe, nie pojawiają się w ankietach przeprowadzanych na dużych próbach, są one bowiem poufne lub anonimowe (Esplorado.pl daje jednak możliwość wykorzystania ich, jeśli ankieter widzi taką konieczność). Pozostałe dane zbierane są za pomocą pytań jednokrotnego wyboru. Kafeteria odpowiedzi (ich rodzaj, ilość oraz układ) jest w każdym przypadku z góry określona. Przykładowe pytania przedstawiono na zdjęciu poniżej. 

Dobrze skonstruowana metryczka pozwala Ci dobrze poznać Twoich respondentów i podzielić ich na grupy, które charakteryzują różne cechy (zmienne zależne). Pamiętaj o zasadzie "mniej znaczy lepiej". Konstruując tę część kwestionariusza zastanów się, jakie dane są Ci rzeczywiście potrzebne. Ogranicz się do minimum. Jeśli zaczniesz wypytywać respondenta o zbyt wiele szczegółów, może poczuć się zniechęcony lub znużony ankietą, a w rezultacie podać niepełne lub nieprawdziwe odpowiedzi.

Kiedy dręczą Cię pytania...

Dzisiaj pozwoliliśmy sobie na wpis w nieco mniej poważnym tonie. Chcemy Ci pokazać, jak w prosty sposób znaleźć odpowiedzi na nurtujące Cię pytania. Nasz Ankieter już skorzystał z portalu Esplorado.pl i stworzył własne badanie opinii online. Teraz czas na Ciebie! Zachęcamy do obejrzenia naszego filmiku promocyjnego i wypróbowania możliwości portalu na www.esplorado.pl.

Jak Ci się podoba postać naszego Ankietera? Może masz pomysł na imię dla niego? Odwiedź nasz profil na Facebooku i odkryj morze ciekawostek, dotyczących badań statystycznych.

Zmienne zależne i niezależne - czym są i jak je krzyżować?

Czy wiesz, kim jest dr Wojciech Kopczuk? Zapewne nazwisko tego polskiego ekonomisty nigdy wcześniej nie obiło Ci się o uszy. Kopczuk jest wykładowcą amerykańskich uczelni, który w 2011 roku został nagrodzony tzw. antynoblem. Tak, chodzi o popularną nagrodę Ig Nobla, przyznawaną autorom najbardziej absurdalnych i niepotrzebnych badań naukowych. Czym zasłużył sobie nasz rodak na takie wyróżnienie? Napisał rozprawę naukową, w której dowodził istnienia bezpośredniego związku daty śmierci oraz wysokości podatku spadkowego. 

Badania Kopczuka nie miały większego przełożenia na praktykę, trudno byłoby nam bowiem przesunąć datę własnej śmierci, aby zmniejszyć podatek, który nasi spadkobiercy będą musieli uiścić fiskusowi. Ten oryginalny przykład przyda nam się jednak do czego innego. Na podstawie teorii polskiego ekonomisty omówimy, czym różnią się zmienne zależne od zmiennych niezależnych.

Co to takiego zmienna i po co mówimy o niej w kontekście badań ankietowych? Pojęcie to odnosi się do pewnej wielkości czy cechy, przyjmującej różne wartości. Zmienne opisują przedmioty oraz procesy, sprawiają, że badane przez nas fenomeny stają się w mierzalne. Możemy nimi manipulować, krzyżować jej i szukać istniejących między nimi zależności. 

Zmienną może być np. płeć, wiek, zawód, a także preferencje polityczne, wyznanie, upodobania zakupowe czy wysokość wynagrodzenia. Może ona odzwierciedlać cechy demograficzne, ekonomiczne, a nawet behawioralne. W badaniach Kopczuka zmiennymi były data śmierci oraz wysokość podatku spadkowego. Badacz szukał zależności między tymi elementami, jednak dosyć lekkomyślnie założył, że może manipulować pierwszą z nich, aby wpłynąć na wartość drugiej. Nie posiadając nawet najmniejszej wiedzy z zakresu księgowości czy prawa spadkowego od razu widać, że takie rozważania nie miały większego sensu.

W tym przypadku data na akcie zgonu była tzw. zmienną niezależną. Jest to zmienna, której wartości już na samym początku procesu badawczego zostają ściśle określone. Dzięki temu możemy nimi manipulować i mierzyć bądź rejestrować wartości, jakie przybierają zmienne zależne (u Kopczuka taką zmienną był podatek płacony przez spadkobierców).

Skomplikowane? Przyjrzyjmy się zatem kilku innym przykładom. W mediach bardzo często pojawiają się informacje o wynikach sondaży, w których bada się np. poparcie dla danej partii politycznej (zmienna zależna) w różnych regionach kraju (zmienna niezależna), analizuje się wpływ wykształcenia (zmienna niezależna) na poziom czytelnictwa (zmienna zależna), pisze się o większej lub mniejszej znajomości historii Polski (zmienna zależna) w różnych grupach wiekowych (zmienna niezależna).

Zatem różne wartości, jakie przybiera zmienna niezależna, mogą generować odmienne wartości zmiennej zależnej: poparcie dla partii X jest mniejsze w województwie lubuskim, a większe w mazowieckim, osoby z wyższym wykształceniem czytają więcej, niż Ci z wykształceniem podstawowym, zaś ludzie urodzeni po roku 1989 gorzej znają historię, niż pokolenie ich rodziców czy dziadków.

Dobór zmiennych jest kluczowy w procesie formułowania hipotez badawczych. Zazwyczaj polegają ona bowiem na opracowaniu twierdzenia, które mówi o bezpośredniej zależności między dwoma elementami.

I jeszcze jedno. W przypadku każdej zmiennej należy precyzyjnie zdefiniować wartości, jakie może  ona przybierać. Jest to tzw. operacjonalizacja - ważny krok na drodze do zaplanowania poprawnego metodologicznie badania ankietowego. Kwestia ta zostanie poruszona w jednym z kolejnych postów.

Pytania i hipotezy - tworzymy fundament planu badania

W jednym w pierwszych postów wspominaliśmy, że pomysł na badanie opinii rodzi się z nagromadzenia pytań, na które nie jesteś w stanie odpowiedzieć dysponując określonym zestawem informacji. Potrzebujesz dodatkowych danych i chcesz je uzyskać, posługując się kwestionariuszem ankietowym. Zanim jednak zabierzesz się na tworzenie ankiety, zdefiniuj szereg hipotez, które postarasz się zweryfikować w toku badania.

Zastanawiasz się, po co to robić? Ponieważ nie należy działać na ślepo. Wyobrażasz sobie lekarza, który nie stawia diagnozy, tylko od razu kładzie pacjenta na stół operacyjny licząc na to, że wszystko "wyjdzie w praniu" i uda się wyleczyć chorego? No właśnie. Podstawą skutecznego działania jest plan. W tym wypadku plan badawczy, którego fundamentem są pytania i hipotezy.

Przypuśćmy, że jesteś wydawcą i chciałbyś wprowadzić na rynek nowe czasopismo dla kobiet. Zdajesz sobie sprawę, że przyjdzie Ci walczyć z silnymi konkurentami. Wiesz też doskonale, że rynek prasy kolorowej jest już wystarczająco nasycony, jednak czujesz, że odnalazłeś niszę i jesteś w stanie zaproponować czytelniczkom coś zupełnie nowego. Postanawiasz przeprowadzić badanie ankietowe wśród kobiet w wieku 25-45 lat, które stanowią Twoją grupę docelową. Pragniesz dowiedzieć się, czego oczekują czytelniczki, kiedy sięgają po swój ulubiony magazyn.

To właśnie jest Twój problem badawczy - najważniejsze pytanie, które następnie musisz skonkretyzować, rozbić na mniejsze elementy. Formułujesz więc kolejne pytania, aby przyjrzeć się badanej kwestii z bliska: O jakiej porze dnia czytelniczki najczęściej poświęcają się lekturze ulubionych czasopism? Czy wiąże się z tym określony rytuał? Która grupa częściej sięga po kolorowe magazyny: kobiety aktywne zawodowo czy gospodynie domowe? Czy wiek ma znaczenie jeśli chodzi o poziom zainteresowania prasą kobiecą? Jak na sprzedaż tego typu gazet wpływa dołączanie do nich gadżetów reklamowych i kuponów rabatowych? Wreszcie, jaki dział czasopisma najdłużej zatrzymuje uwagę czytelniczek?

Stworzyłeś kilka trafnych pytań badawczych. Za Tobą kawał dobrej roboty. Teraz czas na opracowanie hipotez, które będą próbą odpowiedzi na owe pytania.

Hipoteza badawcza to nic innego, jak założenie, które podlega późniejszej weryfikacji (jest potwierdzane lub obalane) w toku badania. Powinna przyjmować postać zdania twierdzącego i wskazywać na istnienie zależności między dwiema zmiennymi.

Rozpatrzmy przytoczone wyżej pytania badawcze i spróbujmy stworzyć szereg odpowiadających im hipotez.

1) Czytelniczki częściej przeglądają ulubione czasopisma popołudniu niż rano.
2) Po kolorowe magazyny częściej sięgają kobiety, które przestrzegają określonego rytuału picia kawy niż  te, które nie deklarują takich nawyków.
3) Kobiety aktywne zawodowo kupują kolorowe magazyny rzadziej niż gospodynie domowe.
4) Kobiety w wieku 35-45 lat deklarują zainteresowanie prasą kobiecą o wiele częściej niż kobiety w wieku 25-34 lat.
5) Młodsze kobiety częściej decydują się na zakup gazety, jeśli dołączone są do niej gadżety reklamowe lub kupony rabatowe.
6) Kobiety starsze o wiele częściej niż młodsze wskazują, że najwięcej uwagi poświęcają działom z przepisami kulinarnymi.

Tak mniej więcej powinny wyglądać Twoje hipotezy badawcze na wstępnym etapie badania ankietowego. Dobierając odpowiedni zestaw zmiennych oraz pytań ankietowych będziesz w stanie określić, czy Twoje założenia były słuszne. Pamiętaj, że nie powinieneś starać się ich potwierdzić za wszelką cenę. Nie chodzi o to, abyś okazał się nieomylny. Obalenie hipotezy daje Ci często równie cenne informacje, co jej potwierdzenie.

Miej na uwadze jeden istotny element. Hipoteza badawcza zawsze powinna zwracać uwagę na określoną zależność między dwiema zmiennymi. Czym są owe zmienne? Dowiesz się w kolejnym poście.

Badanie tu i teraz czy śledzenie trendów?

Planując badanie ankietowe musisz rozważyć, jakiego typu danych potrzebujesz. Czy wystarczy Ci informacja "jak jest"? A może chcesz się dowiedzieć, "co się zmieniło"? Odpowiedź na te pytania uzyskasz stosując dwie odmienne strategie badawcze. Możesz wybrać albo badanie przekrojowe, albo badanie dynamiczne.

Badania przekrojowe charakteryzują wybraną populację w jednym punkcie w czasie. Dostarczą Ci kompleksowej diagnozy badanego zjawiska, ale z założenia na podstawie otrzymanych wyników nie będziesz w stanie orzec, w jaki sposób ewoluowało ono na przełomie miesięcy czy lat. Ta strategia pozwoli Ci dokładnie opisać rozkład opinii w badanej populacji, stwierdzić "jak jest". Niestety, pytanie: "dlaczego jest tak, jak jest" pozostanie bez odpowiedzi. Nie uda Ci się bowiem przy pomocy statycznego podejścia wyjaśnić złożonych relacji przyczynowo-skutkowych.

Dlatego też o wiele bardziej skuteczne są badania dynamiczne. Co prawda trudniej jej przeprowadzić - wymagają większych nakładów finansowych, zaś na ich realizację należy poświęcić więcej czasu i nakładów pracy, jednak jest to inwestycja, która przynosi wymierne korzyści. Badania dynamiczne są zaplanowane w taki sposób, aby umożliwić obserwację danego zjawiska przez dłuższy czas. Dzięki temu możesz dowiedzieć się, jak zmieniała się opinia w danej populacji, a na bazie tego spróbować dociec, co leżało u źródła owych zmian.

Jednym z typów badań dynamicznych są badania trendów. Koncentrują się one na ukazaniu przemian, które zachodzą w danych okresie w ramach jednej populacji. Do tego typu badań można zaliczyć m.in. odbywający się co 10 lat spis powszechny, który dostarcza nam informacji, jak zmienili się Polacy w ciągu ostatnich dekad. 

Do badań dynamicznych należy zaliczyć także badania kohort demograficznych. Ich celem jest ukazanie, jakie procesy zachodzą w wybranej subpopulacji, wyodrębnionej na podstawie danych demograficznych, np. wśród osób urodzonych w latach 50. XX wieku (pokolenie powojennego wyżu). Takie osoby poddaje się regularnym badaniom ankietowym. W latach 70. bada się 20-latów, w latach 80. - 30-latków, w latach 90. - 40 latków, itd. Dzięki temu można prześledzić, w jaki sposób zmieniały się trendy w danej subpopulacji. 

Zdecydowanie najbardziej popularnym podejściem w ramach badań dynamicznych są badania panelowe. Od badania kohort demograficznych odróżnia je to, iż zawsze dotyczą tego samego zestawu respondentów. Przewagą badań panelowych jest możliwość obserwacji nie tylko ogólnych tendencji występujących w populacji, ale przede wszystkim ukazanie na precyzyjne prawidłowości dotyczące stałości i zmienności opinii respondentów. 

Jak to wygląda w praktyce? Wyobraź sobie, że badasz reakcję klientów na zmianę wizerunku marki Twojej firmy. Wybierasz badanie dynamiczne, kluczowe jest bowiem uchwycenie reakcji na zmianę, a zatem opinie "przed" i "po" wdrożeniu nowej strategii komunikacyjnej. 

W przypadku badania trendów wybierasz całą populację, tzn. dwukrotnie losujesz próbę spośród wszystkich mieszkańców Twojego regionu. Nie precyzujesz, jakimi cechami demograficznymi powinni się odznaczać. 

Decydując się na badanie kohort demograficznych wybierasz jako obiekt badawczy grupę konsumentów między 20 a 35 rokiem życia, wiesz bowiem, że to oni najchętniej korzystają z Twoich usług. Tutaj również dwukrotnie losujesz próbę - pierwszą ankietę przeprowadzasz przed zmianą wizerunku, drugą zaś już po.

Zauważ, że zarówno w badaniu trendów, jak i w badaniu kohort demograficznych każdorazowo pytasz o opinię różne osoby. Oczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że ktoś załapie się na obie tury badania, jednak w większych populacjach jest ono znikome.

W przypadku badań panelowych sprawa wygląda zupełnie inaczej. Przed wdrożeniem nowej strategii komunikacji wybierasz próbę i przeprowadzasz wśród respondentów ankietę. Następnie dokonujesz przebudowy wizerunku swojej firmy, po czym kontaktujesz się z tą samą grupą osób w celu realizacji powtórnego badania.

Jak widzisz, czas to kolejna kluczowa zmienna o której powinieneś pamiętać, tworząc badanie ankietowe. Dobrze przemyśl swój wybór - od tego zależeć będzie bowiem wartość pozyskanych przez Ciebie informacji.