Pytania otwarte i zamknięte - czym się różnią?

Badacz w swoich ankietach może stosować dwa rodzaje pytań: otwarte oraz zamknięte. W przypadku pytań otwartych prosi się respondenta o sformułowanie własnej odpowiedzi. Można go zapytać na przykład: „Co sądzi Pan(i) o sytuacji w polskim górnictwie?” i zostawić miejsce na wpisanie odpowiedzi, lub też poprosić o ustną odpowiedź na pytanie zadane przez ankietera. Problemy może przysparzać konieczność interpretacji odpowiedzi przez badacza a także możliwość udzielenia przez osoby ankietowane odpowiedzi nieadekwatnych w stosunku do intencji badacza.

Z kolei w przypadku pytań zamkniętych prosi się respondenta o wybranie odpowiedzi z listy, którą przedstawia badacz. Zaletą tego typu pytań jest większa jednolitość udzielonych odpowiedzi, dzięki czemu są one łatwiejsze w opracowaniu i porównywaniu. Wadą z kolei jest możliwość nieuwzględnienia niektórych potencjalnych odpowiedzi, jakie mogą pojawić się w wyniku badania. Przykładowo, pytając o pierwszy samochód, jaki nabyli nasi respondenci, nie jesteśmy w stanie wymienić wszystkich istniejących na świecie marek, a może się przecież zdarzyć, że któraś z osób zaczynała jeździć za kierownicą moskwicza czy wołgi. Wyjściem z takiej sytuacji może być umieszczenie odpowiedzi „Inne (Jakie?) .....”.

Zastosowane odpowiedzi powinny być również wzajemnie rozłączne i umożliwiać wybór tylko jednej z nich. Ewentualnie można się posłużyć instrukcją z prośbą do respondenta o wskazanie jednej, najlepszej według niego odpowiedzi.

Kolejną kwestią, o której należy pamiętać przy konstruowaniu pytań jest unikanie przeczeń. Pojawienie się przeczenia w pytaniu może doprowadzić do błędnych interpretacji. Przykładowo, odpowiadając czy zgadzają się ze stwierdzeniem „Władimir Putin nie powinien ponownie kandydować na prezydenta Rosji” przeczenie może zostać przeoczone a udzielona odpowiedź będzie niezgodna z intencją respondenta.

Należy unikać zadawania długich i skomplikowanych pytań. Często respondenci nie mają ochoty, by wczytywać się w tak rozbudowane pytania i starać się je zrozumieć. Osoby badane muszą przeczytać pytanie szybko, bez trudności je zinterpretować, a następnie wybrać lub sformułować odpowiedź.