Pytania. To podstawa każdego kwestionariusza ankietowego. Mogą być zamknięte, otwarte, metryczkowe, filtrujące, rangujące, matrycowe czy tabelaryczne, tendencyjne, projekcyjne, wreszcie, interesujące i nużące. To temat rzeka - opisanie wszystkich najczęściej stosowanych w badaniach sondażowych typów pytań zajmie nam kilka, jeśli nie kilkanaście postów. Aby nie zarzucać Cię nadmiarem informacji i nie zniechęcić do zgłębiania wiedzy z zakresu metodologii badań społecznych zastosujemy technikę małych kroczków. Po kolei omówimy każdy typ pytania, zaczynając od tego, który sprawia badaczom nie lada problemy, mianowicie od pytania otwartego.
Pytanie otwarte to rodzaj pytania ankietowego, na które respondent może udzielić swobodnej odpowiedzi, samodzielnie wpisując ją do kwestionariusza. Jego przeciwieństwem jest pytanie zamknięte, w którym ankieter ogranicza liczbę i treść możliwych odpowiedzi.
W badaniach sondażowych tego typu pytań używa się rzadko, głównie ze względu na koszty kodowania, w przypadku analizy ilościowej pytania otwarte wymagają bowiem kategoryzacji i każdorazowego ręcznego przyporządkowania odpowiedzi respondenta do określonej kategorii.
Pytań otwartych używa się zwłaszcza wtedy, gdy autorowi badania zależy na analizie całego spektrum postaw i opinii lub gdy pytanie dotyczy słabo rozpoznanego zjawiska, dla którego nie sposób z góry określić zamkniętego zbioru odpowiedzi.
Podstawową zaletą pytań otwartych jest fakt, iż nie zawężają one spektrum odpowiedzi udzielanych przez respondentów do kilku pozycji. Pamiętaj, że bardzo trudno jest wejść w skórę przedstawicieli badanej populacji i przewidzieć, w jaki sposób będą odnosić się do danej kwestii. A co, jeśli badacz układając pytanie zamknięte nie przewidzi jakiegoś bardzo istotnego czynnika, przez co zostaną zniekształcone wyniki badania? Pytania otwarte rozwiązują ten problem, udzielane odpowiedzi obejmują bowiem cały zakres poglądów i odczuć respondentów. Ponadto dają możliwość sprawdzenia wiedzy respondenta na dany temat, co przydaje się zwłaszcza, jeśli interesuje nas stopień znajomości danego zagadnienia w badanej populacji (przykładem mogą być okolicznościowe sondaże z cyklu "Co Polacy wiedzą na temat ważnych wydarzeń z historii kraju?").
Największą wadą pytań otwartych jest to, że w kwestionariuszach ankietowych zostają one bardzo często pomijane. Wielu respondentom nie chce się samodzielnie wymyślać i wpisywać odpowiedzi, zwłaszcza, jeśli pytający prosi o dłuższą, kilkuzdaniową wypowiedź, a pytań otwartych pojawia się w ankiecie naprawdę dużo. W rezultacie badany zaczyna odczuwać zniechęcenie i znużenie, a czas wypełniania kwestionariusza znacznie się wydłuża. Należy zatem pamiętać, aby ten typ pytania stosować z umiarem, tylko wtedy, kiedy jest to rzeczywiście konieczne.
Dosyć istotnym mankamentem jest także możliwość nieprawidłowej interpretacji pytania i podania przez respondenta nie takiej odpowiedzi, jakiej się spodziewaliśmy. Pozyskane dane są wówczas bezużyteczne. Warto zatem poświęcić więcej czasu na dokładnie przemyślenie treści pytania i dołączonych do niego instrukcji.
Kompromisem między pytaniami otwartym i zamkniętym jest tzw. pytanie półotwarte. Zawiera ono z góry ustalone gotowe odpowiedzi (jak pytanie zamknięte), dając równocześnie możliwość swobodnej wypowiedzi (jak w pytaniu otwartym). Pytanie półotwarte wprowadza się najczęściej do kwestionariusza dodając opcję "inne (jakie?)" do kafeterii odpowiedzi.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz